Исемнәрнең мәгънәсе
Мартның беренче яртысында Лениногорск шәһәренең ЗАГС бүлегендә 15 бала тууы теркәлгән. Барлык балаларга да әти-әниләр бик матур исемнәр биргән. Исем-ул бала туганда алган һәм ишеткән беренче әйбер. Ул әле бу сүзнең нәрсә аңлатканын аңламый, ләкин бүтәннәргә караганда ешрак нәкъ менә аны ишетә. Исем кешене гомер буе озата бара. Аның белән кечкенә кеше бу дөньяга килә, тормыш буйлап уза. Исем һәр кешенең тормышында гаять зур роль уйный. Безнең исемнәр безне гаиләбез, дусларыбыз һәм танышларыбыз, кече һәм зур Ватаныбыз белән бәйли. Исем кешенең тормыш программасын, язмышын билгели, башка кешеләрдән аерып тора дип санала. Безне һәрвакыт кеше исеме белән бәйле сораулар кызыксындырды: кеше өчен исем нәрсә аңлата? Борынгы заманда балага исем ничек бирелгән? Кеше тормышында исемнең роле һәрвакыт кешеләрне дулкынландырды һәм дулкынландырачак та. Билгеле бер исем аша кешегә характер сыйфатын һәм аның язмышын тапшырырга мөмкин дигән тарихи фикер туды. Һәр кешегә үз исеменең мәгънәсен, аның килеп чыгышын белү мөһим. Ә безнең шәһәр халкы үз балаларына нинди исемнәр кушкан соң? Захаровлар гаиләсендә кызлары Анита туа. Ул гаиләдә беренче бала. Анита исеменең сере аның килеп чыгышыннан гыйбарәт. Иң киң таралган версия буенча ул Испан тамырларына ия һәм тәрҗемәдә «нәфис», «грациоз»дигәнне аңлата. Башка вариант буенча, исем Аннадан ясалма булып тора, шуңа күрә «Мәрхәмәт», «Мәрхәмәт»мәгънәсен ала. Һәм, ниһаять, лингвистларның тагын бер төркеме аның борынгы Алман чыгышы бар һәм «сөйкемле» дип тәрҗемә ителә дип саный. Тактаровлар гаиләсендә өченче бала-кызлары Милена туа. Милена исеменең килеп чыгышы версияләренең берсе-латин тамыры. Латин теленнән тәрҗемә иткәндә ул «сөйкемле», «ягымлы» дигәнне аңлата. Шул рәвешле, бу исем ияләре гадәттә яхшылык, ярдәмчеллек һәм игътибарлылык белән ассоциацияләнә. Хейн гаиләсендә дүртенче бала-уллары Демид туа. Демид-грек чыгышлы рус исеме, Диомид исеменнән ясалма. Сүзгә-сүз "Ходай фикере" яки "Зевс сүзе"дип тәрҗемә ителә. Борзенко гаиләсенең беренче улы-уллары Константин туа. "Константин" исеме латин чыгышлы. Ул constans сүзеннән ясалган, ул рус теленә тәрҗемә иткәндә «тотрыклы», «даими» дигәнне аңлата. Фәхретдиновлар гаиләсендә кызлары Амалия туа. Ул гаиләдә беренче бала. Амалия исеменең мәгънәсе — «хезмәт сөючән». Бу исемнең борынгы герман тамырлары бар, ул amal сүзеннән килеп чыккан, «эш» яки «хезмәт» дигәнне аңлата. Смирновлар гаиләсендә рамира өченче бала. Рамир исеме славян чыгышлы һәм ике сүздән тора: «сөендерергә» һәм «мир». Икенче версия буенча төрки тамырлары бар һәм «укчы»дип тәрҗемә ителә. Халиковлар гаиләсендә беренче уллары Әмир туа. Әмир-килеп чыгышының берничә версиясе булган күпмилләтле ир-ат исеме. Иң популяр теория аның Гарәп тамырлары булуы һәм «предводитель» сүзенә барып тоташуы турында сөйли. «Әмир» нең Көнчыгыш һәм Африканың кайбер мөселман илләрендә дәүләт хакиме титулы булуы нәкъ менә шуның белән аңлатыла да инде. Музиевларның уллары Тимерлан туа-гаиләдә икенче бала. Тамерлан исеме тулаем алганда көч, батырлык һәм лидерлык белән ассоциацияләнә. Ул «Тимер кеше» яки «тимер хуҗа» буларак интерпретацияләнергә мөмкин, бу рух көчен һәм үз йөртүчесенең ышанмаслык ихтыярын ассызыклый. Ә Христофоровлар гаиләсендә Варвара исемле кыз туа. Ул гаиләдә беренче бала. Варвара-һинд-европа телләреннән килгән исем, анда «вар» тамыры «яклау»дигәнне аңлата. Шулай итеп, исемнең мәгънәсен «икеләтә яклау»дип аңлатырга мөмкин. Таратут гаиләсендә икенче бала – уллары Олег туа. Олег исеме скандинавия тамырларына ия һәм Helgi борынгы Скандинавия исеменең адаптациясе булып тора. Рус теленә тәрҗемә иткәндә Helgi «Изге» яки «бәхетле» дигәнне аңлатырга мөмкин. Шулай ук башка аңлатма да бар, аның нигезендә бу исем «защитник» яки «защитник род»ны күздә тота. Шул рәвешле, Олег исеме кыюлык, көч һәм Изгелек кебек уңай сыйфатлар белән бәйле. Штам гаиләсендә кызлары Мила туа. Ул гаиләдә беренче бала. Мила исеме – «Мила " тамырыннан ясалган славян исеме, шуңа күрә бу исемне «милая» дип тәрҗемә итәләр, ул яхшылык, ягымлылык һәм Наз чагылышы булып тора. Джураевлар гаиләсендә беренче бала – Шахзода исемле кыз туа. "Шаһзадә" исеме төрки тамырдан «шаһ», ягъни «патша» яки «хаким», һәм «зода», ягъни «кыз» дигәнне аңлата. Шулай итеп, шаһзадә «патша кызы» яки «принцесса» дип аңлатырга мөмкин. Шәйхетдиновлар гаиләсендә кызлары Рамина туа. Ул гаиләдә икенче бала. Гарәпчәдән Рамина «җәядән атучы», борынгы еврейчәдән «Кояш кызы», латинчадан «римлянка», ассириячәдән «югары», гарәпчәдән «шатлыклы» дип тәрҗемә ителә. Мифтаховларның өченче баласы-уллары Марк туа. Ир-ат исеме Марк Marcus шәхси Рим исеменнән килеп чыккан, ул, бәлки, лат ае исеменнән башлангандыр. Martius «мартта туган» мәгънәсендә. Этимология буенча, Марк исеме шулай ук «яклаучы» яки «сугышчы» дип тәрҗемә ителергә мөмкин. Ермолаевлар гаиләсендә кызлары Маргарита туа. Ул гаиләдә өченче бала. Маргарита исеме грекчадан тәрҗемә иткәндә «Энҗе», «Энҗе» дигәнне аңлата. «Маргаритос» - диңгезчеләрнең яклаучысы булган матурлык һәм мәхәббәт алиһәсе Афродита эпитеты. Нәкъ менә Энҗе һәм Энҗе кабырчыкларын моряклар, яклау һәм химая сорап, аңа корбан иткәннәр. Бу бары тик исемнәр барлыкка килү теориясе генә. Хәзер безне матур яңгыраш, популярлык яки киресенчә исемнәрнең таралуы җәлеп итә. Ә балалар нинди булып үсәр, аларның холкы һәм үз-үзен тотышы, әлбәттә, бала туган гаиләгә бәйле. Хәзерге дөньяда гаилә традицион кыйммәтләрнең берсе, кешеләр өчен иң әһәмиятлесе булып кала.